Góry Izerskie są pełne życia. Choć nie spotkamy w nich niedźwiedzi (ostatniego zastrzelono w kwietniu 1741 r. w fojteckim lesie) ani żadnego dużego - poza człowiekiem - drapieżcy (ostatni wilk padł pod kulą myśliwego 6 czerwca 1766 r. na Novej Louce), to świat flory i zwierząt ma się w Górach Izerskich dobrze. Postarajmy się wspólnie by tak pozostało

PRALES JIZERY, porastające stoki czeskiej góry pierwotne świerki niestety umarły w czasach klęski ekologicznej z lat 80. XX w. Jak widać kikuty jeszcze straszą, ale młody zdrowy las pnie się w górę

Góry Izerskie porastają głównie lasy. Niestety silnie przez człowieka dwukrotnie przekształcone.
Pierwszy raz przed wiekami w skutek wyrębu lasów mieszanych i zaszczepienia w XIX stuleciu monokulturą świerkową. Góry Izerskie przed drugą wojną światową stanowiły zagłębie drzewne, a tutejsze lasy były mocno eksploatowane.
Po raz drugi człowiek zmienił oblicze izerskich lasów w ostatnim 50-leciu poprzez emisję do atmosfery dużych ilości dwutlenku siarki. Opadając na pierwszej napotkanej barierze, Górach Izerskich, w postaci kwaśnego deszczu osłabił świerkowe lasy tak, że stały się one łatwym łupem szkodników.

Naturalne Izerskie Buczyny w Oldřychovskim hřbete. Dawniej pokrywały niemal całe pasmo, wytrzebione zostały na przestrzeni wieków, głównie do celów opałowych w szklarskich piecach

Pierwotne lasy bukowe, niemal nie zmienione przez człowieka, najlepiej zachowały się w czeskiej części gór, gdzie chronione są wielkim rezerwatem narodowym Jizerskohorské bučiny. W Polsce spotkać je jeszcze możemy w niższych partiach gór, w Wysokim Grzbiecie oraz w okolicach Szklarskiej Poręby i Świeradowa-Zdroju. Pierwotne, wierzchołkowe świerczyny ostały się z rzadka, np. w rezerwacie leśnym Prales Jizery (pol. Puszcza Jizery) na Jizerze. W okolicach Izerskiej Łąki zachowały się również płaty świerkowego boru bagiennego.

Kozioł sarny zagubiony w gospodarskim ogrodzeniu

Lasy zamieszkują te same gatunki zwierząt co inne pasma sudeckie: jelenie (Cervus elaphus), sarny (Capreolus capreolus), a w czeskiej części również daniele (Dama dama). Rodzina Clam-Gallasów w roku 1848 wybudowała zagrodę (cze. obora) łowiecką z obwodem 42 km (później poszerzaną), co z pewnością wpłynęło pozytywnie na populację jelenia europejskiego w G. Izerskich. W niższych partiach gór występują dziki (Sus scrofa). Po czeskiej stronie granicy to zwierzę wytrzebiono w 1924 r., jednak po roku 1945 r. pojedyncze osobniki przywędrowały z Polskiej części gór i znów się zadomowiły. Drobne ssaki takie jak nornik (Microtus agrestis), nornica ruda (Clethrionomys glareolus) czy górskie ryjówki (Sorex) mają się w Górach Izerskich doskonale.

W buczynach możemy spotkać bociana czarnego Ciconia nigra, a w 2004 na Grzbiecie Kamienieckim odnaleziono gniazdo bielika (Haliaeetus albicilla)!
W ramach programu ochrony głuszca (Tetrao urogallus) i cietrzewia (Tetrao tetrix) ornitolodzy ratują izerskie oraz karkonoskie populacje tych gatunków.

Sensacją z 2015 r. było udokumentowanie obecności rysiów (Lynx lynx). Chociaż uznawano je za wytrzebione, już od końca ubiegłego wieku pojawiały się co jakiś czas pogłoski, że ktoś rysia (a raczej jego tropy) widział. Dzięki programowi ochrony cietrzewia i montażu kamer z fotopułapkami wiadomo na pewno, że w Górach Izerskich rysie żyją i polują.

Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea L.) doskonale zadomowiła się w Górach Izerskich

Wewnątrz gór, w dolinie Izery i Jizerki wskutek działalności człowieka, powstały łąki górskie. Porastają je rozmaite rośliny zielne i trawiaste. Wśród nich na uwagę zasługuje wszewłoga górska (Meum anthamanticum) i ostrożeń dwubarwny (Cirsium helenioides).
Bardzo cenny jest kompleks łąkowy w okolicach Górzyńca. Został objęty ochroną w rezerwacie KROKUSY ze stanowiskiem dobrze znanego z Tatr szafranu spiskiego czyli krokusa (Crocus scepusiensis). To jedyne jego naturalne stanowisko w Sudetach.
W tych ekosystemach często występują gady: jaszczurka żyworodna (Zootoca vivipara) oraz żmija zygzakowata (Vipera berus).

Rašeliniště na Čihadle (pol. Torfowisko Na Czatowni) to jeden z najpiękniejszych terenów torfowiskowych w Górach Izerskich. Chronione rezerwatem narodowym jest jednocześnie mądrze udostępnione turystom poprzez niewielką platformę widokową

Największą osobliwością Gór Izerskich są torfowiska: wysokie, przejściowe i wiszące. To one decydują o wyjątkowości szaty roślinnej tego pasma. Większość istniejących dziś torfowisk izerskich zaczęła się tworzyć 5,5 tys. lat temu, choć na Izerskiej Łące odnaleziono torf sprzed 11 tys. lat! Mechanizm powstawania torfowisk jest dobrze poznany: przy dużym nawodnieniu, na nieprzepuszczalnym, skalnym podłożu, w nieckach i na szerokich zrównaniach wierzchowinowych oraz na łagodnych stokach, wielkie ilości wody są na długo zatrzymywane, co sprzyja procesom bagiennym.
Na szczęście torfowiska nie uległy całkowicie inwazji człowieka (co stało się niestety w innych regionach Europy). Dzięki temu są ostoją dla najrzadszych i najbardziej interesujących gatunków roślin. Rarytasem na skalę europejską jest brzoza karłowata (Betula nana) występująca w Polsce tylko na trzech stanowiskach, a przywleczona przez lodowiec z dalekiej północy w epoce lodowcowej. Nie mniejszą osobliwością jest sosna błotna (Pinus rotundata), czy wełnianeczka darniowa (Baeotryhon caespitosum). Rosiczek, znanych z owadożerności, występują w Górach Izerskich dwa gatunki: okrągłolistna (Drosera rotundifolia) i pośrednia (D. intermedia).
Spotykamy też rośliny typowo bagienne: bagnicę torfową (Scheuzeria palustris), widłaczka torfowego (Lycopodiella inundata) oraz łąkowe: bażynę czarną (Empetrum nigrum) i jałowca halnego (Juniperus communis ssp. alpina).
Wielką niespodzianką są zwarte zarośla kosodrzewiny (Pinus mugo), która tutaj występuje na najmniejszej wysokości w Polsce - o 300-400 m niżej niż w sąsiednich Karkonoszach i ok. 1000 m niżej niż w Tatrach.

Kosówka na Kobylej Łące

W dolinie Izery zagnieździły się pary żurawi (Grus grus) co jest kolejną osobliwością tych gór. Przecież żuraw to ptak pojezierzy. Pojawia się również czeczotka górska (Carduelis cabaret), pustułka (Falco tinnunculus), włochatka (Aegolius funereus), a nawet bekas (Gallinago gallinago). Doskonale się tu czuje, występujący niezmiernie rzadko siwerniak czyli świergotek nadwodny (Antulus spinoletta).
Na tych wyjątkowych obszarach spotykamy również rzadkie gatunki bezkręgowców.

Kwisa powyżej Świeradowa-Zdrój

W bogatych w wodę izerskich rzekach i jeziorach (w czeskiej części gór znajduje się kilka zbiorników retencyjnych) żyje wiele gatunków ryb, płazów i drobniejszych zwierząt świata wodnego i wodno-lądowego.
Do początku XX w. górny bieg Kwisy i jej dopływów zasiedlał małż, skójka perłorodna (Margaritifera margaritifera). Została niestety wytępiona na skutek rabunkowych połowów i wzrastającego zanieczyszczenia wód. W 1967 r. podjęto próbę jej restytucji, ale bez powodzenia. Brakowało bowiem już innego ogniwa w życiu rozrodczym skójki - pstrąga, w którego skrzelach rozwijają się larwy małża.

W czeskich sztolniach dawnych kopalń w stokach Rapickiej Góry i Smrka, ale też w sztolni wodnej łączącej Białą Desnę z Czarną, zagnieździły się spore populacje nietoperzów: nocek łydkowłosy (Myotis dasycneme), nocek Bechsteina (Myotis bechsteinii) i mroczek pozłocisty (Eptesicus nilssonii).

Izerska Łąka i meandrująca przez nią Izera, tworzą największy obszar chroniony w polskiej części Gór Izerskich

Przyroda izerska mimo słabej ochrony prawnej (w polskiej części) przetrwała w dobrym i mało zmienionym przez człowieka stanie. Za wyjątkiem lasów, ale te są systematycznie odbudowywane i już kilkanaście lat, po klęsce ekologicznej z lat 80. XX w. nie będzie widocznych śladów.
W 2000 r., w miejsce małego (pow. 44,74 ha) rezerwatu TORFOWISKO IZERSKIE, utworzono znacznie większy rezerwat TORFOWISKA DOLINY IZERY o powierzchni 485 ha. Ponadto włączono go do Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 i wraz z czeskimi rezerwatami RAŠELINIŠTĚ IZERY, RYBÍ LOUKA, ČERNOU JEZÍRKA oraz RAŠELINIŠTĚ JIZERKI tworzą wielki kompleks przyrodniczy o naturalnym charakterze - najcenniejszy w całych Górach Izerskich.
Od lat 60. XX w. istnieje także wspomniany już rezerwat KROKUSY w Górzyńcu (pow. 3,9 ha) chroniący poza krokusami inne rośliny i zwierzęta łąkowe oraz trawiaste.
Czeska część gór poza trzema rezerwatami narodowymi (odpowiednik polskiego rez. ścisłego), trzynastoma rezerwatami przyrodniczymi, cześcioma pomnikami przyrody oraz czterema obszarami ochrony przejściowej, jest chroniona kompleksowo jako Park Krajobrazowy Góry Izerskie (Chráněná krajinná oblast Jizerské hory - CHKO Jizerské hory), w skład którego wchodzi ponad połowa czeskiej części pasma. W Polsce o takim rozwiązaniu na razie się tylko deliberuje. Nie podlega jednak dyskusji, że lata zaniedbań w ochronie izerskiej przyrody trzeba szybko nadrobić aby nie stracić na zawsze tego ogromnie cennego zakątka natury.