Przeszła do historii po zniszczeniu gęsto zabudowanej doliny, którą miała chronić przed powodziami

Aktualizacja: wrzesień 2015 r.

Przerwana zapora na Białej Desnie (fot. A. Lipin)

W środku izerskiego lasu, na wysokości 820 m n. p. m., opodal osady Mariánskohorské Boudy ustanowiono 24 maja 1996 r. zabytek kultury. Stała się nim ruina budowli, którą 80 lat wcześniej wybudowano dla ochrony gęsto zabudowanej doliny rzeki Bílá Desná.
"Protržená přehrada na Bílé Desné" ("Przerwana Zapora na Białej Desnie") jest od stulecia miejscem odwiedzanym przez wielu turystów. To ponury symbol: efekt ludzkiej chęci ujarzmienia natury, z nieposkromioną siłą przegrał, sprowadzając na ludzi śmierć w odmętach.

Wyrwa w zaporze a w niej widoczne koryto Białej Desny, komora zaworowa, sztolnia spustowa i wieża zaworowa (fot. A. Lipin)

Zapora pękła pod naporem piętrzonej wody 18 września 1916 r. Niemal cała zawartość zbiornika, 260 000 m³ wody, runęła w dół doliny zalewając Desnę oraz podtapiając Tanvald. Katastrofa – największa w historii Czech wskutek przerwania budowli hydrotechnicznej – pochłonęła 62 istnienia ludzkie, 40 obiektów mieszkalnych i gospodarczych, 7 uszkodziła bardzo, a 55 częściowo. Skutkiem tego 307 osób straciło dach nad głową, a 1020 – pracę.

Historię budowy i przerwania zapory przedstawiamy w tekście: Deseński potop

Tragedia, choć dokonała się w trakcie wojny, na której ginęły miliony, wstrząsnęła nie tylko Cesarstwem Austro-Węgierskim, ale całą Europą. Zahamowała też na kilkadziesiąt lat rozwój inżynierii hydrotechnicznej w Czechach.

Zabytek kultury - Przerwana zapora na Białej Desnie (fot. A. Lipin)

Przerwaną zaporę możemy poznać bliżej przechodząc krótką (1 km) ścieżką edukacyjną, na którą składają się tablice informacyjne oraz platformy widokowe. Prowadzi mostkiem przez rzekę wzdłuż tamy, odwiedzając wszystkie ważne elementy budowli hydrotechnicznej.

Do zabytku można dotrzeć na kilka sposobów. Żółty szlak turystyczny łączący centrum informacyjne w miejscowości Josefův Důl z Jizerką, krzyżuje się tutaj z drogą do Desny, po której prowadzi numerowana trasa rowerowa 3019. Łączy się ona tutaj z trasą 3020 i Hřebenovką. Po tej samej drodze zimą przebiega największa trasa narciarska – Jizerská magistrála.
Na krzyżówce znajduje się także geocache oznaczony kodem GCQE9B i nazwany "Protrzena přehrada".

Czytasz jedną ze stron artykułu. Przeczytaj także pozostałe: