Niemal półtora wieku najstarszej organizacji turystycznej w śląskich Górach Izerskich i Karkonoszach

Godło RGV = RIESENGEBIRGSVEREIN = Towarzystwo Karkonoskie

Sierpień kojarzy się Polakom zazwyczaj z symbolicznymi datami z lat 1920, 1944 i 1980. Tymczasem śląsko-karkonosko-izerskim górasom wypada pamiętać jeszcze jedną znamienną cezurę: 1 sierpnia 1880.

Na parterze tego budynku (dziś róg ulic Bankowej i Krótkiej w Jeleniej Górze) odbyło się pierwsze organizacyjne zebranie RGV (pocztówka ze zbiorów JBC)

Po pierwszym zebraniu organizacyjnym 9 lipca, trzy tygodnie później zostało zawiązane w Hirschberg (pol. Jeleniej Górze) Riesengebirgsverein (RGV). Tradycyjnie jego nazwę tłumaczy się jako Towarzystwo Karkonoskie, choć poprawniej byłoby Towarzystwo Karkonosko-Izerskie, bowiem kiedy było zakładane — Góry Izerskie dopiero zyskiwały tożsamość, a wciąż nazywano je Riesengebirge wspólnie z Karkonoszami. Inicjatorem zawiązania RGV był Theodor Donat — księgowy w zakładach lniarskich w Erdmannsdorf-Zillerthal (pol. Mysłakowicach). Pozazdrościł założonej 13 czerwca tego samego roku w Hohenelbe (cz. Vrchlabí) karkonoskiej sekcji Gebirgsverein für Böhmen — Towarzystwa Górskiego dla Czech, w 1884 przekształconej w samodzielne Österreichischer Riesengebirgsverein (ÖRGV) — Austriackie Towarzystwo Karkonoskie, od 1919 r. działające pod nazwą Deutscher Riesengebirgsverein (DRGV), a więc Niemieckie Towarzystwo Karkonoskie. Skupiało Niemców Sudeckich żyjących w granicach Królestwa Czeskiego i późniejszej Republiki Czechosłowackiej.

Pomnik ku czci założycieli towarzystwa Theodora Donata i Emila Fieka z 1893 r. Kopiec, składający się z 68 kamieni przywiezionych przez członków RGV z 69 sekcji, usypano pomiędzy Wielkim Stawem a Słonecznikiem, na tzw. Placu Donata (pocztówka ze zbiorów JBC)

Riesengebirgsverein obejmowało działaniami śląską stronę gór. To była prężnie działająca organizacja, której zawdzięczamy kilkaset kilometrów dróg i szlaków górskich, wiele schronisk, punktów i wież widokowych, schronów turystycznych i miejsc odpoczynkowych, licznych innych elementów infrastruktury turystycznej. Ogromnym wkładem towarzystwa była popularyzacja turystyki górskiej i krajoznawstwa. Od 1881 do 1943 roku RGV posiadało własny organ prasowy „Der Wanderer im Riesengebirge” (Wędrówki w Karkonoszach-Górach Izerskich). Bodaj największym dziełem Riesengebirgsverein było skolekcjonowanie zbiorów i zbudowanie dzisiejszego Muzeum Karkonoskiego. Towarzystwo wciąż działa, siedzibę ma w Hilden k. Düsseldorfu, a skupia kilkuset członków (ich liczba niestety stale spada).

RGV otworzyło 25 października 1924 wybudowane z własnej inicjatywy Heufuderbaude - schronisko na Stogu Izerskim (pocztówka ze zbiorów JBC)

Jesienią roku 1884 w Reichenberg / Libercu powstało Deutscher Gebirgsverein für das Jeschken- und Isergebirge (DGV), czyli pol. Niemieckie Towarzystwo Górskie Ještĕdu i Gór Izerskich, działające w czeskiej części Gór Izerskich i w Grzbiecie Jesztedzkim.

Wybrana bibliografia

125 Jahre Riesengebirgsverein e. V. 1880-2005, Horst Herr, Görlitz 2005
dostępna w Dziale Regionalnym Książnicy Karkonoskiej

125 lat RGV, Tomasz Pryll, „Skarbiec Ducha Gór” 2005, nr 3, s. 8-11
dostępna w Jeleniogórskiej Bibliotece Cyfrowej

125 Jahre Riesengebirgsverein e. V. 1880-2005

Akta Towarzystwa Karkonoskiego (RGV) w zbiorach Archiwum Państwowego w Jeleniej Górze - inwentarz zespołu, Ivo Łaborewicz, „Rocznik Jeleniogórski” 2016, T 48, s. 163-188
dostępne w Jeleniogórskiej Bibliotece Cyfrowej

Austriackie (Niemieckie) Towarzystwo Karkonoskie 1880-1945, Marcin Dziedzic, Wałbrzych 2009
dostępna w Dolnośląskiej Bibliotece Cyfrowej

Austriackie (Niemieckie) Towarzystwo Karkonoskie 1880-1945 Marcina Dziedzica

Materiały archiwalne z zakresu turystyki karkonoskiej w Archiwum Państwowym w Jeleniej Górze, Edmund Szczepański, „Studia i Materiały” 1985, T. 4, s. 38-45
dostępne w czytelni Działu Regionalnego Książnicy Karkonoskiej

Der Wanderer im Riesengebirge 1881-1943
dostępna w Jeleniogórskiej Bibliotece Cyfrowej

Strona tytułowa pierwszego numeru czasopisma DER WANDERER IM RIESENGEBIRGE

Queseiffe i Rsgb. [wydana przed 1945]
dostępna w Jeleniogórskiej Bibliotece Cyfrowej

Niemieckie Towarzystwo Górskie Ještĕdu i Gór Izerskich 1884-1945, Marcin Dziedzic, Wrocław 2009
dostępna w czytelni Działu Regionalnego Książnicy Karkonoskiej

Niemieckie Towarzystwo Górskie Ještĕdu i Gór Izerskich 1884-1945 Marcina Dziedzica

Towarzystwo Karkonoskie, Edmund Szczepański, „Śląski Labirynt Krajoznawczy” 1989, T. 1, s. 75-86
dostępny w czytelni Działu Regionalnego Książnicy Karkonoskiej

Wspomnienia dr. H. C. Seydela: tajnego radcy prawnego w Jeleniej Górze z jego działalności w Towarzystwie Karkonoskim, Stanisław Firszt, Jelenia Góra 2008
dostępne w Dziale Regionalnym Książnicy Karkonoskiej

Wspomnienia dr. H. C. Seydela: tajnego radcy prawnego w Jeleniej Górze z jego działalności w Towarzystwie Karkonoskim

Towarzystwo Karkonoskie RGV. Najstarsza organizacja górska, Krzysztof Sawicki, „Rocznik Jeleniogórski” 2015, T. 47, s. 204-219
dostępny w Jeleniogórskiej Bibliotece Cyfrowej

Wanderplan 1941 des RGV. Hirschberg/Rsgb. Jelenia Góra 1941
dostępny w Jeleniogórskiej Bibliotece Cyfrowej

Zasługi RGV dla rozwoju turystyki zimowej, Sandra Nejranowska, „Karkonosze” 2016, nr 1, s. 14-16
dostępne w Jeleniogórskiej Bibliotece Cyfrowej