Husyci, raubritterzy i rozbójnicy na łużycko-śląskich traktach

Bitwa husytów z krzyżowcami pod Chrastavą w roku 1428 r. - Eberhard Windeck: Das Buch von Kaiser, ok. 1440 . (źródło Wikimedia)

Najstarszy zabytek na południowym krańcu Górnych Łużyc, niemal u stóp zachodniego krańca Gór Izerskich — zamek Ronow, 622 lat temu padł pod siłą zbrojnego zajazdu Związku Sześciu Miast. Organizacja handlowej proweniencji, rosnąca przez wieki w moc, de facto dzierżyła republiką kupiecką w samym sercu Europy. Dopiero w ostatnich kilkunastu latach odkrywamy i doceniamy fenomen swoistego samorządu górnołużyckiego oraz ustrój polityczno-gospodarczy Górnych Łużyc na przełomie Średniowiecza i nowożytności.

Nie tym razem jednak będziemy o mówić Związku Sześciu Miast, ani nawet o fatalnym skutku jaki miało starcie zaciężnych wojsk z gniazdem Ronowców nad Nysą. Dzisiejszym pretekstem do czytania jest wielka fala buntu religijno-ludowego. Husyci, miano swe zawdzięczający Janowi Husowi — czeskiemu duchownemu rektorowi Uniwersytetu Praskiego, którego zdradzieckie pozbawienie żywota, a wcześniej wzniecony przezeń żar reform w łonie Kościoła, popchnął Dobrych Czechów do wojaczki na trzy dziesięciolecia. Palili, grabili, rżnęli i gwałcili sąsiedni Śląsk, Łużyce Dolne i Górne, Miśnię, a nawet Pomorze, Austrię i Bawarię.

Wizualizacja zamku Ronow wg C. C. Eschke (źródło: Neues Lausitzsches Magazin 1844, Bd 22.)

Jakiś oddziałek pobożnych, lecz krwawych (co jedno z drugim często szło w parze) braciszków od Kielicha, w 1433 r. zawitał do Ronowa i kilkukrotnie napadł na kupieckie karawany. Stąd, i z wcześniejszych oskarżeń — pretekstu do zburzenia zamku zimą 1398-9 — wzięła się czarna legenda Ronowa jako gniazda rycerzy-rabusiów. Słynnych raubritterów, których w istocie na Łużycach i Śląsku pod koniec Średniowiecza nie brakowało.

O tych jakże plastycznych, acz nie zawsze romantycznych, rzezimieszkach, Bożych Bojownikach i innych niegrzecznych, lecz barwnych postaciach, poczytacie w kilku publikacjach jakie poniżej proponujemy na mroźne, styczniowe wieczory.

Książki

Historia Śląska T. 1 cz. 2

Historia Śląska T. 1 cz. 2, praca zbiorowa, Wrocław: Zakład narodowy im. Ossolińskich, 1961
dostępne w czytelni regionalnej Książnicy Karkonoskiej

Andrzej Sapkowski: Narrenturm, Boży Bojownicy, Lux Torpeda

Narrenturm, Boży Bojownicy, Lux Torpeda, Andrzej Sapkowski, różni wydawcy
dostępne wypożyczalni głównej oraz wypożyczalni książki mówionej (audiobooków) oraz filiach Książnicy Karkonoskiej

Vademecum historii Górnych Łużyc

Fokt, Bena, Tekiela, Koreś: Vademecum historii Górnych Łużyc, Krzysztof Fokt, Waldemar Bena, Daniel Koreś i Łukasz Tekiela, Lubań: Południowo-Zachodnie Forum Samorządu Terytorialnego Pogranicze, 2010
dostępna w czytelni regionalnej Książnicy Karkonoskiej

Piotr Marczak: Wojny husyckie

Wojny husyckie, Piotr Marczak, Warszawa: Agencja Wydawnicza Ergos, 2004
dostępna w czytelni Książnicy Karkonoskiej

Primke, M. Szczerepa, W. Szczerepa: Wojny husyckie na Śląsku, Łużycach i Pomorzu. Wyprawy, bitwy, postacie

Wojny husyckie na Śląsku, Łużycach i Pomorzu. Wyprawy, bitwy, postacie, Robert Primke, Maciej Szczerepa, Wojciech Szczerepa, Kraków: Technol, 2007
dostępna w czytelni regionalnej Książnicy Karkonoskiej

Primke, Szczerepa: Rycerze-rabusie ze Śląska i Łużyc

Rycerze-rabusie ze Śląska i Łużyc, Robert Primke, Maciej Szczerepa, Kraków: Technol, 2006
dostępna w wypożyczalni regionalnej Książnicy Karkonoskiej oraz w wypożyczalni filii nr 4 Książnicy Karkonoskiej

Prasa

Husyci na Ziemi Lwóweckiej, Wojciech Szczerepa, Maciej Szczerepa, „Karkonosze” 2004, nr 3, s. 24-26
dostępne w Jeleniogórskiej Bibliotece Cyfrowej

Raubritterzy z Łużyc, Robert Primke, Maciej Szczerepa, „Sudety” 2006, nr 6, s. 10

Wyprawa husytów na Górne Łużyce i Śląsk — Anno Domini 1427, Robert Primke, Maciej Szczerepa, „Gazeta Rycerska” 2007, nr 3, s. 6-9