Z Żytawy przez Świeradów-Zdrój, Szklarską Porębę u stóp Karkonoszy, miała wieść wzdłuż kolejnych pasm sudeckich aż do Opavy

Droga Sudecka przed Rozdrożem Izerskim od wschodu w kierunku Szklarskiej Poręby (fot. A. Lipin)

W latach 30. XX wieku, kiedy Sudety przyciągały turystów z całego Śląska, Saksonii oraz odległych zakątków Europy — jako niezwykle popularne miejsce wypoczynku, wystąpiono z ciekawym projektem - spiąć całe śląskie Sudety jedną, wygodną szosą turystyczną.

Podstawowym celem tej drogi było ułatwienie przemieszczania się między sudeckimi uzdrowiskami, wczasowiskami oraz głównymi ośrodkami miejskimi. Dotychczasowe stare połączenia drogowe (jak np. wiodący z Żytawy do Jeleniej Góry Stary Trakt Handlowy u podnóży Kamienickiego Grzbietu) nie należały do wygodnych i szybkich. Projektanci zadbali również o to, by jazda szosą miała walory poznawcze. Jadąc nią, turyści podziwialiby piękno Sudetów przez całą ich długość. Wzorowana na szosach alpejskich miała się stać osią rozwoju turystycznego.

Co jakiś czas odgrzewana jest stara teza, że droga w rzeczywistości miała znaczenie militarne, a turystyka to tylko przykrywka. Oczywiście wszelkie inwestycje z lat budowy (1932-38) Drogi Sudeckiej można kojarzyć z przeznaczeniem wojskowym. Na potwierdzenie militarnego przeznaczenia Drogi Sudeckiej brak jednak mocnych dowodów.

Budowa Sudetenstraße w okolicach Große Kurve (Zakrętu Śmierci)

Pod koniec czwartej dekady XX w. Czechom odebrano południowe Sudety, a wkrótce zajęto pozostałą część kraju. Naziści szykowali się na podbój Polski i Europy. Projektowany przebieg trasy nijak się miał do szlaków wojskowych, ważniejszych obiektów militarnych czy kierunków potencjalnych natarć. Góry dla woskowych stanowią przeszkodę, którą najlepiej pokonać szybko — w poprzek. Armie nie jeżdżą wzdłuż gór! Chyba, że chcą się na ich oparciu bronić. Ale przecież hitlerowcy planowali zająć całe Sudety i Czechy (co im się bardzo łatwo udało), a nie ich bronić.
Tym bardziej, że budowę górskiej szosy zaczęto od odcinka, który nie miał nic wspólnego z wojną. Do dziś jest to najdłuższy zrealizowany fragment tego wielkiego projektu. Zarazem jest jedynym spełniającym choć w namiastce swój cel turystyczny - łączy Świeradów-Zdrój i Szklarską Porębę. Wiedzie północnymi stokami Gór Izerskich i niedaleko za Wielkim Zakrętem (Z. Śmierci) kończy bieg opodal stacji kolejowej Szklarska Poręba Górna. Tzw. obwodnica Szklarskiej Poręby, która miała omijać centrum kurortu, nie została zrealizowana.

Turyści na ukończonej Drodze Sudeckiej opodal Wielkiego Zakrętu nad Szklarską Porębą podziwiają panoramę Karkonoszy

W XXI w. odgrzano plany nawiązujące do przerwanego projektu. Strategia Rozwoju Dolnego Śląska oraz Studium Rozwoju Drogi Śródsudeckiej przewidywało taki przebieg "nowej Drogi Sudeckiej": Sieniawka → Bogatynia → Radomierzyce → Sulików → Platerówka → Leśna → Świeradów-Zdrój, a dalej do Szklarskiej Poręby wzdłuż Drogi Sudeckiej. Niestety nie napotkałem na żadne plany przedłużenia tej trasy na wschód. Trudno więc nazywać ten projekt kontynuacją Sudetenstraße. Zwłaszcza, że nie ma mowy o budowaniu nowej szosy, a tylko "spięciu" na mapie istniejących fragmentów różnych szos pod jedną nazwą.

Gdyby istniejące drogi pokrywające się z dawnym projektem Drogi Sudeckiej, bądź zbliżone do niego, unowocześnić (poszerzyć, uprościć przebieg, dobudować obwodnice większych osiedli), to od Żytawy, przez Frýdlant i Nowe Miasto pod Smrekiem, aż po Lubawkę i Krzeszów, Nowa Szosa Sudecka mogłaby przeprawić turystów przez większą część Zachodnich Sudetów.
Miałaby wówczas przybliżony przebieg:
Żytawa → lokalna droga Sieniawka-Bogatynia → droga nr 352 Bogatynia-przejście graniczne PL/CZ → lokalna droga przejście graniczne PL/CZ (Frýdlant) → droga nr 291 Frýdlant → Nowe Miasto pod Smrekiem i dalej do przejścia granicznego CZ/PL → droga nr 361 przejście graniczne CZ/PL (Czerniawa-Zdr.) → droga nr 358 Orłowice przez Świeradów-Zdrój do Szklarskiej Poręby → droga nr 366 Szklarska Poręba → Piechowice → Sobieszów →Podgórzyn → Miłków → Ściegny → Kowary → droga nr 367 Kowary → Ogorzelec → droga nr 368 → droga nr 369 do Lubawki i ewentualnie lokalna do Krzeszowa.
W Sudetach Środkowych i Wschodnich jej przebieg mógłby wieść kilkoma alternatywnymi szklakami.

Niestety nie słychać aby podobne projekty były przedmiotem prac studyjnych drogowców i planistów komunikacyjnych, więc moje rozważania są tylko życzeniem...