Miasteczko na krańcach Czech, założone przez górników wydobywających rudę cyny - kazyteryt

Obraz z muzeum miejskiego. Widok na Nové Město w XVIII w. Olej na płótnie

Powstanie miasta wiąże się z wydobyciem w okolicy cynku i rud kolorowych metali. Założone zostało przez Melchiora z Redernu w roku 1584 jako Nové České Město (Böhmisch Newstatt). Już w 1592 r. założyciel ustanowił sąd, prawo cotygodniowego targu i niektóre inne przywileje między innymi herb miasta.

Pozostałe przywileje dotyczyły górników, którzy tutaj osiedli - uwolnienie od podatku i powinności wojskowych, swoboda odejścia z miasta i inne. Miasto zostało zbudowane w krótkim czasie i wg jednolitego planu. Świadczy o tym prostopadły układ ulic i placów. Swym wyglądem przypomina inne górskie-górnicze miasteczka, np. w Krušných horách (Rudawach / Erzgebirge).

W 1592 r. miastu, wraz z prawami miejskimi nadano herb. Składa się on z niebieskiej tarczy, ośmioramiennego koła (herb pana z Redernů) oraz górniczych insygniów - kilofa i młotka.

Bogato zdobiony herb Nowego Miasta Pod Smrkiem z insygniami górniczymi. Drewniany jego wizerunek pochodzi prawdopodobnie z końca XIX w.

Wydobycie rud niemal zanikło w połowie XVII stulecia i mieszkańcy zaczęli się trudnić wyrębem, przędzeniem lnu i bawełny oraz płóciennictwem. W drugiej poł. XIX w. tradycyjny ręczny domowy wyrób zastąpiono maszynową produkcją tekstylną. O jej największy rozmach postarał się Ignátz Klinger. Ważnym źródłem dochodu mieszczan był również wyrób porcelany i pasterstwo.

Niektóre sztolnie zachowały się do dziś, jak na przykład Baranek Boży. Znajduje się na lewym brzegu Granicznego Potoku na wschodnim zboczu Rapickéj hory. Kraty chronią śpiące nietoperze przed ludźmi i ludzi przed zawaleniem stropu sztolni.

Zabytki Nowego Miasta Pod Smrkiem

Kościół Św. Katarzyny w Nowym Mieście pod Smrkiem

Kościół Św. Katarzyny w Nowym Mieście pod Smrkiem (fot. meffer)

Został założony w roku 1607 przez Katarzynę z Redernů jako ewangelicki. W 1652 r. został poświęcony jako katolicki. W roku 1693 przebudowano zgrzybiałą wieżę. Ponieważ groziło mu zawalenie kościół w 1821 r. został rozebrany. Nową budowlę ukończono w roku 1891, a w 1894 dokończono rekonstrukcję wnętrza kościoła. W latach 80. XX w. dach znów popadł w opłakany stan i dopiero w 1990 r. zostało wymienione pokrycie kopuły wieży.
Pierwotny obraz nad ołtarzem namalował Josef Ritter von Fürich (ok. 1993 r. został zniszczony).

Kamień pamiątkowy dla dziekana Gottfrieda Menzela

Kamień pamiątkowy dla dziekana Gottfrieda Menzela (fot. meffer)

Na pamiątkę katolickiego kapłana Gottfrieda Menzela za katolickim kościołem postawiono marmurowy obelisk.
Ksiądz, a zarazem wybitny przyrodnik w Nowym Mieście i jego najbliższej okolicy przeżył 45 lat. Był w XIX wieku jedną z najważniejszych postaci Frýdlantska. Urodził się 7 czerwca 1798 r. w Krásném Lese i po ukończeniu litomierzyckiego seminarium w 1824 r. został wyświęcony na księdza. Początkowo był kapłanem w Gródku nad Nysą, a od 1831 r. był katechetą w Libercu. Trzy lata później objął parafię nowomiejską. Oprócz szacunku, który budził swą duchowną posługą i wielką pomocą swym parafianom (na przykład w latach 1849-51 odwiedził na swój koszt Amerykę Płn., aby mógł swym współobywatelom, ówczesnym licznym emigrantom, z czystym sumieniem radzić w kwestiach emigracji; o swej drodze napisał książkę), był sławny ze swych zamiłowań przyrodniczych.
Spod jego pióra pochodzą pierwsze ogólne informacje przyrodnicze o Frýdlantsku i Górach Izerskich. Już w młodości swojemu protektorowi i właścicielowi kilkuset północnoczeskich dóbr, hrabiemu Clam-Gallasowi ofiarował unikatowy i obszerny herbarz. Czterdzieści lat później wydał kolejny, herbarz kwiatowy Frýdlantska i Liberecka. Cenne i odkrywcze były jego prace geologiczne. Był posiadaczem wielu dyplomów i wyróżnień. Zmarł w Nowym Mieście 14 kwietnia 1879 r.

Kościół ewangelicki

Za torami, na zachód od centrum miasta stoi kościół ewangelicki. Wybudowany w 1911 r. został poświęcony roku 1912. Właścicielem jest Ewangelicki Kościół Czeskich Braci.

Mauzoleum Klingerov

Fasada mauzoleum z okazałym wejściem

Mauzoleum zostało postawione w roku 1901 ku pamięci założycieli przedsiębiorstwa tekstylnego. Ignatz Klinger zaczynał w roku 1839 jako faktor, który organizował domowe przędzenie przędzy bawełnianej dla różnych przedsiębiorców. W roku 1862 postawił własną tkalnię. W roku 1868 pracowało w niej już 150 mechanicznych krosien.

Od lat 80. XIX do początku minionego stulecia, firma osiągnęła największy rozkwit. W dobie kryzysu lat 30. XX w. rodzinne przedsiębiorstwo zamieniono na spółkę akcyjną LANEX. Po II wojnie światowej spółkę przekształcono w zakład Textilana Nové Město pod Smrkem. Po trzydziestu latach obiekt został przekazany miastu. Przez wiele lat budynki fabryki ulegały dewastacji i w roku 1997 uchwalono ich rozbiórkę.

Symboliczne postacie osadzone z trzech stron budowli

Mauzoleum to doniosły monument, konsekwentnie orientowany na włoskie wzory. Możemy w nim zobaczyć palatyńską reminiscencję, którą się pyszni willa Capra ve Vincenze, także postawiona w latach 80. XIX w. oraz kościół Il Redentore w Benátkách.

Obiekt tworzą dwie kondygnacje - nadziemna i podziemna, w której złożono szczątki rodziny Klingeruv. Cenne są zwłaszcza oryginalne piaskowcowe płyty i zewnętrzne kamienne ozdoby. W roku 1993 budowla została uznana za zabytek przez ministerstwo kultury Republiki Czeskiej.
Szeroko zakrojoną rekonstrukcję, sfinansowaną przez Ministerstwo Kultury, urząd powiatowy i urząd miejski rozpoczęto w 1995 r. a ukończono w roku 2000.

Czytasz jedną ze stron artykułu. Przeczytaj także pozostałe: