W ostatnią niedzielę maja odbędzie się już dziewiąty Dzień Otwarty Domów Przysłupowych

Na pograniczu Niemiec, Czech i Polski, 26 maja br. między godz. 10 a 17 zostanie udostępnionych do zwiedzania 118 domów. To domy w typowym dla Górnych Łużyc stylu przysłupowym. Wśród nich 25 domów będzie czekało na gości w polskiej części regionu. W pierwszym Dniu Otwartym nasz kraj był reprezentowany zaledwie przez 4 domy, w roku ubiegłym już przez 22.
W kilkunastu miejscowościach goście zostaną oprowadzeni podczas specjalnych spacerów. Nie zabraknie również wycieczek rowerowych, pokazów tradycyjnego rzemiosła, regionalnych poczęstunków i oczywiście zabaw dla dzieci. Nade wszystko to okazja do porozmawiania z właścicielami domów przysłupowych i poznania ich doświadczeń z remontu starego domu z duszą.

Domy przysłupowo-zrębowe są dla śląsko-czesko-saksońskiego pogranicza równie charakterystyczne, jak domy podhalańskie dla okolic Zakopanego, albo domy tyrolskie dla Alp. Typowy dom przysłupowo-zrębowy składa się z dwóch części: dolnej, zbudowanej z drewna, izby zrębowej (poziome, ociosane belki, łączą się na rogach budynku na zrąb). Jeśli jego górna część jest nadbudowana konstrukcją szachulcową, która opiera się na zewnętrznych, drewnianych słupach zwanych przysłupami - jest do dom przysłupowo-szachulcowy. (więcej o domach przysłupowych: Zabudowa łużycka
W konstrukcji tej spotykają się więc dwie tradycje budowlane: typowe dla Europy Środkowo-Wschodniej budownictwo drewniane, zwłaszcza zrębowe, oraz rozprzestrzeniona na obszarze kultury niemieckiej - konstrukcja szachulcowa. Także na płaszczyźnie budowlanej Górne Łużyce okazują się być przestrzenią styku kultury słowiańskiej (czeskiej, serbołużyckiej i polskiej) oraz niemieckiej. Ogółem do dnia dzisiejszego zachowało się około 19 tysięcy domów przysłupowo-zrębowych, z czego po stronie polskiej - głównie w rejonie Bogatyni, Zawidowa i Leśnej - około 500.

Organizowany co roku w końcu maja Dzień Otwarty Domów Przysłupowych ma pokazać przede wszystkim mieszkańcom regionu wyjątkowe piękno tej architektury regionalnej i zachęcić ich do dbania o ten niezwykły skarb, niespotykany gdzie indziej w Europie.

- W ostatnią niedzielę maja mamy okazję otworzyć swoje drzwi, pokazać wnętrze, klimat i duszę naszych domów. Ten dzień to znakomita okazja do zaproszenia dalszych i bliższych znajomych, podjąć poczęstunkiem, podzielić się wiedzą i doświadczeniem - zapewnia Elżbieta Lech-Gotthardt ze stowarzyszenia DOM KOŁODZIEJA, które wzięło na siebie organizację polskiej części tegorocznego Dnia Otwartego Domów Przysłupowych.

Dni Otwarte organizowane są od roku 2005 r. w ramach przedsięwzięcia pod nazwą Kraina Domów Przysłupowych. Pomysł zakiełkował na sasko-czeskim pograniczu w roku 2003. Rok później podjęto próby włączenia także polskich samorządów i zainteresowanych osób. Od tamtego czasu realizowane są projekty, które prowadzą do utrwalenia architektury przysłupowej jako elementu charakterystycznego dla regionu oraz atrakcji turystycznej Górnych Łużyc oraz Pogórza Izerskiego. Wśród nich znalazło się m.in. wypracowanie wspólnej koncepcji rozwoju regionalnego, wypracowanie marki turystycznej "Urlop w domu przysłupowym" czy kampania "Miłość od drugiego wejrzenia", pomagająca w znalezieniu nowych właścicieli dla opuszczonych lub zaniedbanych domów przysłupowych.
W roku 2010 stowarzyszenia POGRANICZE z Lubania realizowało projekt zmierzający do ugruntowania na Dolnym Śląsku marki Krainy Domów Przysłupowych oraz świadomości wartości górnołużyckiej architektury regionalnej. Zaś w roku 2012 stowarzyszenie DOM KOŁODZIEJA zorganizowało konkurs dla architektów na projekt nowoczesnego domu przysłupowego. Zwycięskie projekty budowlane można zakupić za symboliczną złotówkę, co ma zachęcić inwestorów z Górnych Łużyc do budowy jednorodzinnych domów w stylu regionalnym.

Działania podejmowane w poszczególnych krajach posiadają zróżnicowane punkty ciężkości. Czeskie samorządy i właściciele obiektów skupiają się na konkretnych remontach i nadaniu odnowionym obiektom nowej funkcji lub nowego życia. Prace te najbardziej zaawansowane są na terenie Czeskiej Szwajcarii. W Niemczech, gdzie liczne remonty domów przysłupowych zostały rozpoczęte wraz z napływem nowych funduszy po zjednoczeniu w roku 1990, trwa poszukiwanie nowych właścicieli dla budynków opuszczonych w wyniku emigracji ludności Saksonii do zachodniej części Republiki Federalnej. Z kolei w Polsce najpilniejszą potrzebą jest przekonanie właścicieli oraz mieszkańców domów przysłupowych do rozpoczęcia remontów i poprawy stanu technicznego i estetycznego miejscowości.

Miejmy nadzieję, że kolejny, już IX, Dzień Otwarty Domów Przysłupowych przekona kolejnych mieszkańców i turystów, że domy przysłupowe to nie ciężar, którego należy się pozbyć, a spuścizna i sól Ziemi Górnołużyckiej. Bo cóż znaczy kraj bez przeszłości i naród bez historii?