Położone nad Libverdskim Potokiem niewielkie uzdrowisko szczyci się długą historią. Lecznicze walory i dogodne położenie doceniali znamienici kuracjusze

Zdrojowa kolumnada (źródło: domena publiczna, autor: Jan Polák)

Na wysokości 424 m n.p.m., ok. 1 km na północ od Hejnic, 13 km na wschód od Frýdlantu i 25 na północny zachód od Liberca, w Jizerských horách leży niewielkie uzdrowisko Libwerda Zdrój. We wsi jest dziesiątki pensjonatów, fitness klubów i restauracji lecz tylko jedno przedszkole i szkoła, jednak liczącej ok. 450 mieszkańców miejscowości to wystarcza. Zdrój zaprasza zdrowych na wypoczynek i odnowę biologiczną, a niedomagających na leczenie.

Pierwszą znaną historyczną wzmiankę o osadzie przynosi urbarz frydlantskich włości z 1381 r., znajdujący się dziś w państwowym archiwum w Děčíně. Ówczesną nazwę miejscowości Lybenwerde tłumaczy się zazwyczaj jako "Miła wysepka pośród bagien" [líbezný ostrůvek uprostřed bažin]. Na XVI-XVII-wiecznych mapach (np. Bartolomeusa Scultetusa z 1583 r.) miejscowość występuje pod nazwą Lubenaw, co może świadczyć o jej serbołużyckim rodowodzie.

Mieszkańcami osady byli górscy pasterze. Znana zaczęła być w końcu XIV stulecia, kiedy opowieści o uzdrawiającej wodzie z tutejszego źródła roznosili po okolicy pątnicy. Przybywali tu, zwłaszcza z Łużyc, w drodze do sanktuarium maryjnego znajdującego się w kościele Nawiedzenia Marii Panny w sąsiednich Hejnicach. Pielgrzymi odświeżali się wodą mineralną, nazywaną "bożą". Z czasem nazwa przyjęła się jako określenie tryskającego źródła (Boží voda), które przyniosło osadzie rozgłos. W XV w. Liebverde była znana już w całej okolicy.

Jak doszło do odkrycia pierwszego źródła opowiada legenda Legenda o grubym kogucie co odkrył libverdskie źródło.

Miejscowość rozwinęła się w połowie XVI w. Liczyła wówczas w przybliżeniu 40 gospodarzy, 21 chłopów, 1 zagrodnika, 10 komorników i 8 chałupników. Działał również młyn, piła i trzy kuźnie. Według spisu wiernych z roku 1651 żyło tutaj 113 osób.

Widokówka z Bad Liebwerda z początku XIX w.

Renoma libwerdskiego źródła z czasem dotarła aż na drezdeński dwór saskiego władcy, elektora Augusta I, który w roku 1583 polecił przywieść z Libwerdy wiele beczek leczniczej wody.
W 1593 r. właściwości wody zbadał Paul Luther - syn znanego reformatora religijnego i jego osobisty lekarz. Luther uznał lecznicze zdolności i kazał dowozić wodę do Drezna regularnie.
Tutejszą cudowną wodą leczył się także cierpiący na syfilis Albrecht z Valdštejna, od roku 1622 właściciel frydlantskich włości.

Pierwsze opracowanie dotyczące właściwości zdroju zostało wydane w 1601 r., a uczynił to, śląski lekarz i reformator religijny Caspar Schwenckfeld, który na podstawie swych badań polecił spożywać wodę przy różnych chorobach. W swej pracy dowodził, że źródło wody mineralnej z leczniczymi właściwościami znane było już od końca XIV stulecia, a pątnicy nazywali je "Boża Woda" (Boží voda) albo "Bierwasser" lub "Bierborn". Źródło było ocembrowane wydrążonym pniem lipowym.

Główny plac uzdrowiska

W roku 1784 została przeprowadzona analiza mineralogiczna, pod kierunkiem doktora Josepha Heinricha Bauera. Leczniczą wodę przesłano do Pragi, w butelce z etykietą "Chabeso" - był to niealkoholowy napój na bazie kwasu mlecznego z domieszką owocowego soku pochodzącego z Tyrolu. W Pradze trafiła do domu nr 555 na Jesuitengasse (dziś nr 160), stojącego bezpośrednio na Drodze Królewskiej na rogu ulic Karola i Husa. Podsumowanie badań z 1785 r. donosi: "Woda ma dobroczynne działanie na mózg, system nerwowy, pobudzenie ducha, przyspieszone tętno, ożywienie czynności cielesnych organów i usuwa zaburzenia systemu nerwowego".

Zdrój prędko stał się zakładem kąpielowym ówczesnych właścicieli frydlantskich dóbr: Christiana Filipa Clam-Gallas i jego syn Christiana Christofa Clam-Gallas. Uważani są oni za założycieli uzdrowiska. Za ich panowania na Zamku Frydlant, zostały wybudowane w Libwerdzie liczne uzdrowiskowe obiekty: empirowy pałacyk (będący ich letnią siedzibą), promenadę oraz park uzdrowiskowy.
W 1798 odsłonięto pomniczek poświęcony założycielom uzdrowiska i gospodarzom, którzy odstąpili swą ziemię na potrzeby uzdrowiska.

Słynna kolumnada spacerowa w uzdrowisku

Uzdrowisko zyskiwało coraz większy rozgłos. Bad Liebwerda w 16 września 1779 r. odwiedził cesarz Józef II, a w czerwcu 1807 - rosyjska księżna Anna Fedorovna. Roku 1814. w łazienkach szukał inspiracji autor opery "Wolny strzelec" (Der Freischütz), kompozytor Carl Maria von Weber. W późniejszych latach, przebywali tu inni znamienici kuracjusze: Josef Jungmann (1840-3), Franz Kafka, Alexander von Humboldt, Josef Vítězslav Šimák, Jan Masaryk oraz Václav Talich.

W 1785 r. odkryto nowe obfite źródło, które nazywano "Stahlbrunn", ponieważ tryskało wodą o wyraźnym żelazowym smaku. Dziś nazywa się Źródłem Mariańskim. Tego samego roku zostało poddane badaniom chemicznym najstarsze źródło "Boża Woda" (zwane także od założyciela łazienek "Christiansbrunnen"). Było ono obudowane małym kamiennym cebrem i niestety w 1794 r. zostało zalane brudną wodą. Zanieczyszczone nie nadawało się już do użytku, zostało więc zasypane.
W latach 1786, 1793, 1805 oraz 1818 uruchamiano kolejne źródła. Otrzymywały imiona członków rodziny Clam-Gallasów, panów na frydlantskim zamku, którzy jako właściciele uzdrowiska wywarli duży wpływ na jego rozwój. Tak powstały źródła: Marii, Vileminy (1805), Josefiny (1805), Edwarda (1818), Bierbona i Huberta.

Empirowy pałacyk Clam-Gallasów

Kolejną szczegółową analizę chemiczną libwerdskiego zdroju wykonał 1811 r. filozof i lekarz z Bíliny - F.A.Reusse. Skonstatował, że woda ma podobny skład do tej z pierwszorzędnego światowego zdroju w belgijskim Spa.
Najnowsza analiza libwerdskich źródeł, przeprowadzona w 1990 r. przez laboratorium naturalnych źródeł leczniczych w Mariańskich Łaźniach, klasyfikuje tutejszą wodę jako naturalną, szczawę żelazistą typu wodorowęglanowo-siarczanomagnezowo-wapniowego z podwyższoną zawartością szczawy krzemianowej. Woda mineralna jest zimna i ma przyjemny świeży smak - zupełnie bez zapachu i żelaznego smaku.
Najnowsze dwa źródła, Szczawa (Kyselka) i Nowy Odwiert (Nový vrt), uruchomione zostały w 1952.

Libwerdskie łazienki oficjalnie zyskały status uzdrowiska w roku 1836 r. W latach wojny, 1915-1918 w uzdrowisku założono szpital dla rannych z 200 łóżkami.

Dziś zabiegi lecznicze, przeznaczone są głównie dla pacjentów z chorobami serca i układu krążenia, lecz uzdrowisko zachęca także do pobytu relaksacyjnego i sportowego. Do odnowy i rehabilitacji, nie tylko kuracjuszy z chorobami układu ruchowego, służy basen rehabilitacyjny umieszczony bezpośrednio przy kolumnadzie, a nowe centrum odnowy "Jizera" daje możliwość całkowitej regeneracji ciała.

Dzięki położeniu i przyjemnemu klimatowi uzdrowisko jest dobrym punktem wypadowym w Góry Izerskie. Bogata sieć szlaków we wszystkich kierunkach oferuje trasy o różnym stopniu trudności. Dla miłośników sportowego wykorzystywania wolnego czasu do dyspozycji są korty tenisowe, pole minigolfowe oraz szereg klubów fitness. W okresie letnim warto skorzystać z bogactwa ścieżek rowerowych, a w zimie z pobliskich tras do narciarstwa biegowego.