Upamiętnienie jeńców wojennych Stalagu VIII A Görlitz nie otrzymało dofinansowania — DNI MESSIAENA odwołane

Z przygotowywanego festiwalu Messiaena pozostało tylko jedno wydarzenie

Pamięć o II wojnie światowej jest w Görlitz od wielu lat także ściśle związana z muzyką. Każdego roku 15 stycznia, w historycznym miejscu — na terenie byłego obozu jenieckiego Stalag VIII A Görlitz wykonywany jest Kwartet na koniec czasu Oliviera Messiaena, jeden z wybitniejszych utworów muzycznych XX wieku. Francuski kompozytor ukończył kwartet w niewoli, a jego prawykonanie odbyło się w obozie 15 stycznia 1941 roku.

Upamiętnienie tego wydarzenia, a także przywołanie pamięci o 120 000 jeńcach wojennych ze stalagu w Görlitz, odbędzie się w styczniu 2024 r. w znacznie skromniejszym wymiarze niż w latach poprzednich. Ze względu na niewystarczające środki finansowe Dni Messiaena Görlitz-Zgorzelec zostały odwołane. Koncerty, wystawy, dyskusje i wykłady się nie odbędą.

"To naprawdę przykre, ponieważ program nigdy nie był bardziej aktualny, a odniesienia do naszych wschodnich sąsiadów nigdy nie były bardziej widoczne niż w programie tego festiwalu", mówi kierowniczka zarządzająca stowarzyszeniem Meetingpoint Memory Messiaen, Alexandra Grochowski.

Kulturkonventy (niemiecka instytucja udzielająca dotacji na projekty związane z odnową i rewitalizacją zabytków kultury oraz promocją sztuki i kultury, wspierają również działania związane z pamięcią o wojnie i odradzaniem się kultury po okresie konfliktu) powiatów budziszyńskiego i görlickiego odrzuciły w grudniu wniosek o wsparcie. Spowodowało to załamanie się budżetu Dni Messiaena.

Odmowa uzasadniona została między innymi tym, że Meetingpoint Memory Messiaen — organizatorzy festiwalu, otrzymuje finansowanie instytucjonalne od Wolnego Kraju Związkowego Saksonii. W poprzednich latach argumentowano również, że miejsce pamięci — były obóz jeniecki — znajduje się w Polsce, zatem Górnołużycko-Dolnośląski Okręg Kulturowy nie jest właściwą instytucją do wspierania wydarzenia.

"Oba uzasadnienia są fałszywe", mówi Frank Seibel, prezes stowarzyszenia Meetingpoint Memory Messiaen. "Finansowanie instytucjonalne z Saksonii jest podstawą całorocznej pracy stowarzyszenia, w tym licznych projektów, seminariów i oprowadzania po terenie miejsca pamięci. Obejmuje również organizację Dni Messiaena, ale już nie np. honorariów dla artystów, kosztów wyposażenia technicznego związanego z wydarzeniami i innych usług, które są ważne dla realizacji festiwalu", tłumaczy Seibel. "Zatrudniając 11 pracowników, stowarzyszenie wnosi decydujący wkład w funkcjonowanie miejsca pamięci i Europejskiego Centrum Pamięć • Edukacja • Kultura, otwartego w styczniu 2015 roku. Stało się ono znakomitym przykładem współpracy polsko-niemieckiej", wyjaśnia prezes stowarzyszenia.

Wydarzenia styczniowego festiwalu łączącego muzykę z historią odbywają się w różnych miejscach europamiasta Görlitz-Zgorzelc, po obu stronach Nysy Łużyckiej. Finansowanie Dni Messiaena zawsze było trudne. Najważniejsze instytucje finansujące kulturę dopiero w grudniu ustalają budżety na kolejny rok. Dotyczy to Górnołużycko-Dolnośląskiego Okręgu Kulturowego, a też ważnych fundacji na szczeblu krajowym i federalnym Niemiec oraz Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.

Brak wsparcia oznacza odwołanie koncertu z udziałem Thilo Dahlmanna i Doriany Tchakarovej zatytułowanego Lieder im Wandel (Pieśni w wirze czasu). Podobnie jak individua v.1. Veränderte Realitäten — występ łączący wokal, elektroniczne dźwięki na żywo i wideo. Także dyskusja panelowa z udziałem ubiegłorocznego laureata Nagrody Mostu Görlitz-Zgorzelec (Brückepreis), prof. dr. Dietera Bingena, prof. dr. Adama Szpaderskiego oraz dr. Kazimierza Wóycickiego z pozostałymi gośćmi, na temat współczesnych pytań do przeszłości.
Nie uda się również wystawić fotografii ukazujących wojnę w Ukrainie oraz zrealizować nowej edycji wystawy plenerowej poświęconej pracy przymusowej w czasie II wojny światowej.

KWARTET NA KONIEC CZASU, jak co roku od wielu lat, na pamiątkę prawykonania, wybrzmi w Europejskim Centrum Pamięć, Edukacja, Kultura 15 stycznia od godziny 19

Niemniej stowarzyszenie zapowiada, że doroczne wykonanie kwartetu Messiaena 15 stycznia nie jest zagrożone.
"Ta data jest punktem początkowym i kulminacyjnym naszej pracy", podkreśla doniosłość tego dnia Frank Seibel. "Nie chodzi tu nawet o oddanie hołdu wybitnemu kompozytorowi Olivierowi Messiaenowi. Po prostu ta kompozycja, ukończona w niewoli, jest szczególną wartością. Kwartet jest jakby 45-minutową medytacją na temat niewoli w obozie jenieckim w Görlitz. Świadectwo przejawiające lęk, nadzieję i niezachwianą wiara w Boga", dodaje rozżalony prezes zarządu stowarzyszenia Meetingpoint Memory Messiaen.

Wszystkich melomanów, ale też interesujących się historią II wojny światowej, totalitaryzmów, zbrodni wojennych oraz każdego, kto lubi wysoką kulturę, w imieniu organizatorów zapraszamy 15 stycznia '24 do Miejsca Pamięci Stalag VIII A w Koźlicach k. Zgorzelca, by wysłuchać pięknego utworu, ale też zademonstrować przedstawicielom instytucji, które nie wsparły finansowo festiwalu DNI MESSIAENA, że popełniły błąd.