Do Szklarskiej Poręby wędrują duchy niespokojne, twórcze, wolne. Wiele spoczęło tutaj na wieki...

Szklarskoporębskie anioły... (fot. Dominika Chwastek)

Ledwie zaproponowaliśmy autora ze Szklarskiej Poręby, Przemysława Wiatera, a znów wracamy do izersko-karkonoskiego kurortu. Bowiem w tej kolonii artystycznej żyło wiele talentów, a jej inspirująca aura wciąż przyciąga nowe. Toteż przedstawiamy dwie pozycje, które łączy nie tylko Szklarska Poręba, ale i nazwiska dawnych artystów, dzisiejszych kontynuatorów rozpoczętej przez nich tradycji, pisarzy podtrzymujących pamięć o swych poprzednikach.
A że czas właściwy na wspomnienia o duchach, nie tylko górskich, lektura tym bardziej powinna przypaść Wam do gustu.

Cmentarz nieśmiertelnych

Eseje Henryka Wańka krążą wokół mitu Karkonoszy, spiritus loci, który przyciągał artystów i sprawiał, że wybierali to miejsce na swój dom. Można powiedzieć, że atmosfera miejsca to główny przedmiot rozważań autora, jednak bez kolejnych bohaterów byłyby to tylko rozważanie teoretyczne. Waniek otwiera listę obecności od Carla i Gerharta Hauptmannów, osiadłych w Szklarskiej Porębie Średniej w 1891 roku. Niezwykle energetyczny Carl i fascynujący Gerhart, doskonale wpasowali się w magię Gór Izerskich. Zagubiona miejscowość nie ubiegała się o uwagę świata, a jednak przyciągała kolejnych artystów: Reinera Marię Rilke, Wilhelma Bölshe, Bruno Willema, Hermanna Hendricha…

Kształtująca się kolonia artystów, temat kolejnych esejów, powraca jak tęsknota do gór. Autor ze smakiem roztacza wizję świata artystów przełomu wieków, salony Berlina, teatry, nurty, idee. Wprowadza kolejnych bohaterów: Bertolda Brechta, Thomasa i Heinricha Mannów, Richarda Straussa, Władysława Reymonta… Trzej nobliści i ich związki literackie, podziw przeradzający się w zazdrość oraz bez kompleksów napisana recenzja "Czarodziejskiej góry", w której Gerhart Hauptmann stał się ziarenkiem pieprzu...

Szczególnego znaczenia nabrał rozdział pt. Loos, o kolonii artystów w Worpswede i o uczynnym i dobrym Heinrichu Vogelerze porwanym z bezpiecznej przystani w wir tragicznych wydarzeń historycznych. Tekst został zadedykowany Tomkowi Pryllowi, jeleniogórskiemu tłumaczowi, regionaliście, miłośnikowi gór, który odszedł przed niespełna dwoma laty. "Niech Loos jest jego światłem" (R.M. Rilke).

Książkę Henryka Wańka należy przeczytać co najmniej dwa razy. Za pierwszym zachłysnąć się jej bogactwem, a w kolejnych delektować się szczegółami i poetyckim językiem. Sam tytuł jest wspaniałym oksymoronem.
Genius loci Gór Izerskich i Karkonoszy czuwa, opiekuje się krainą i jej miłośnikami. Pisarze tacy jak Henryk Waniek doskonale go czują idąc np. ku Słońcu. W mgiełce metafor, z nutą schyłkowości, ale i z wiarą oraz nadzieją, że to miejsce trwać i inspirować będzie wiecznie, mimo zębów buldożerów... (JJ)

Henryk Waniek: Cmentarz nieśmiertelnych

• Cmentarz nieśmiertelnych, Henryk Waniek
• Wrocław: Ośrodek Kultury i Sztuki, 2015

Dostępna w wypożyczalni regionalnej Książnicy Karkonoskiej

Pod Wędrownym Aniołem

Kobieta po czterdziestce, matka trójki dzieci, żona, pracownik oświaty, właścicielka domku w Gryficach i pokojów gościnnych na Mazurach. To nie grupa przyjaciółek. To jedna osoba, bohaterka powieści Joanny Marii Chmielewskiej. Jedna z dwóch bohaterek, bo drugą jest... Szklarska Poręba.
Fabuła powieści to historia poznawania się z miastem. Asia i Jurek nie planowali przeprowadzki w Sudety. Wiedli spokojne, stabilne życie do czasu, kiedy zaczęli sąsiadować z galerią handlową. Potrzeba ciszy i kontaktu z naturą ostatecznie, po wielu perypetiach, zawiodła ich szczęśliwie w Góry Izerskie. Nowy etap życia z widokiem na Szrenicę przyniósł im niezwykłe przyjaźnie oraz spełnienie marzeń. Pogodna powieść z historią w tle, łączy dawniejszych obywateli Schreiberhau z dzisiejszymi mieszkańcami Szklarskiej Poręby. Bracia Hauptmannowie i ich kobiety, Wlastimil Hofman, Hermann Hendrich, Hanns Fechner przeplatają się ze współczesnymi: Bożeną Danielską, Przemysławem Wiaterem, Koryną Opalą, Juliuszem Naumowiczem, Maćkiem Staniszem…

Książka rozbrzmiewa muzyką, przepełniona jest barwnymi postaciami, które mają wiele do powiedzenia, a samo miasto nad Kamienną staje się wielowymiarowe i niezwykle atrakcyjne. Smaczku niech doda fakt, że tytułowy Dom Pod Wędrownym Aniołem faktycznie oferuje swoje pokoje, a rządzą tam Asia i Jurek, bo to prawdziwa historia!

Joanna M. Chmielewska: Pod Wędrownym Aniołem

• Pod Wędrownym Aniołem, Joanna M. Chmielewska
• Warszawa: MG, 2016

Dostępna w Książnicy Karkonoskiej:
wypożyczalni głównej (przy Bankowej 27 w Jeleniej Górze);
filii nr 3, przy Różyckiego 4;
filii nr 8, Sygietyńskiego.