Można z pewnością nazwać to sensacją! Niemal na skalę europejską. Pośrodku kurortu Świeradów-Zdrój ni stąd, ni zowąd wyrosło najprawdziwsze, gęste od bagiennej roślinności torfowisko

Nowoczesny i zarazem bardzo stylowy ogród edukacyjny w Nadleśnictwie Świeradów (fot. A.Lipin)

Nie powstało samorzutnie, a w ramach realizacji projektu Nadleśnictwa Świeradów "Izery Trzech Żywiołów". Od razu stało się chlubą i ozdobą dydaktycznej ścieżki edukacyjnej, która powstała w ogrodzie lokalnej siedziby leśników.

Projekt przekształcenia nieco bezużytecznego terenu wokół budynków Nadleśnictwa i Centrum Edukacji i Promocji Przyrodniczo-Leśnej, w ścieżkę edukacyjną kosztował ponad 2 mln zł, a finansowany był zarówno ze źródeł Ministerstwa Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, jak i ze środków UE.

Torfowisko w środku miasta

"Izery Trzech Żywiołów" powstały na miejscu raczej mało pożytecznego ogródka, marzec 2009 (fot. A.Lipin)

- W miejscu dzisiejszej ścieżki edukacyjnej stał kawałek czegoś na kształt sadu i stara wiata. To miejsce aż prosiło się o stworzenie w tym miejscu ogrodu edukacyjnego - opowiada o pomyśle koordynatorka projektu, pani Barbara Rymaszewska. - Projekt, choć był wielkim wyzwaniem, aż prosił się o realizację, i to właśnie w takiej formie! - dodaje leśniczka.
Skąd jednak pomysł, by w to miejsce przenieść torfowisko?
- Projekt świeradowskiego Nadleśnictwa jest w tym względzie niemal pionierski - podkreśla pani Barbara - Co prawda i w czeskich ogrodach botanicznych można znaleźć niewielkie torfowe oczka, jednak nigdy tak wielkie, jak nasze świeradowskie. Wielkością nie ma w sobie równych w całej Europie.

Pracownikom Nadleśnictwa zależało, by "Izery Trzech Żywiołów" najwierniej odzwierciedlały wyjątkowy na skalę europejską ekosystem, jakim są torfowiska w Górach Izerskich. Przede wszystkim postarali się, by podobnie do naturalnych torfowisk górskich, to "miejskie" było również nieprzemakalne.

Niezwykły ekosystem izerskiego torfowiska przeniesiony kilkaset metrów niżej jest dostępny dla wszystkich (fot. A. Lipin)

- Dzięki temu woda stoi w oczku, a roślinność wchłania ją bardzo mocno - podkreśla p. Rymaszewska - Woda nie może pochodzić z wodociągów, bo przecież nie taką są nawadniane izerskie łąki i lasy.
Stąd pomysł, by Ogród Trzech Żywiołów nawadniany był krążącą w zamkniętym obiegu deszczówką. Efekt tych działań jest imponujący.
- Już w pierwszym roku, jak można zobaczyć, rośliny naszego torfowiska nie tylko się przyjęły, ale także zakwitły - chwali się "strażniczka ogrodu". Rzeczywiście - wokół "bagna", po przeniesieniu z gór, zakwitły m. in. mięsożerne rosiczki oraz miniaturowa brzoza karłowata.

Multimedia trafiły pod strzechę

Chata Drwala - repozytorium dawnych narzędzi i multimedialne centrum Ogrodu (fot. A.Lipin)

Ponad torfowiskiem, na końcu krętego drewnianego chodnika, opasającego torfowisko i trafiamy do kolejnej atrakcji niezwykłego ogrodu. To Chata Drwala.
- To ukłon w stronę lokalnej tradycji - tłumaczy pani Basia - Chata zbudowana w lokalnym stylu zrębowo-przysłupowym wygląda jak wiele górnołużyckich domów w okolicy.
Połączenie kamienia, drewna rzeźbionego w charakterystyczne ozdobne wzory oraz... najnowszej technologii przyniosło nadzwyczajny efekt. Prostota i skromne piękno, w którego wnętrzu, poprzez zabawę i zaciekawienie, możemy się wiele nauczyć. Na ścianach, suficie i parapetach wiele żelaznych i drewnianych sprzętów. To stare narzędzia używane przez robotników leśnych. Choć nie mają nic wspólnego z multimediami są koniecznym i pięknym uzupełnieniem wiedzy o lesie i górach. Ludzie związani z lasami izerskimi wciąż przynoszą podrdzewiałe "wynalazki". Ot choćby starą piłę "moja-twoja", czy pionierski, nieopatentowany przybornik do mierzenia drewna z czasów izerskiej klęski ekologicznej.

Demonstracja teleskopów astronomicznych podczas otwarcia "Izerów Trzech Żywiołów" przez naukowców z Instytutu Astronomicznego UWr (fot. A. Lipin)

W Chacie Drwala znajdują się także instrumenty XXI-wieczne - dwa teleskopy do obserwacji nocnego nieba i Słońca, multimedialne stanowisko edukacyjne, gry edukacyjne dla najmłodszych. Dzięki bogatemu i atrakcyjnemu wyposażeniu, uczestniczce w zajęciach dzieci mogą dotknąć tego, o czym w szkole tylko słyszą. Choćby za sprawą bardzo nowoczesnych teleskopów, które oprowadzają nas po nieboskłonie, nauka fizyki przestaje polegać tylko na wkuwaniu wzorów i regułek.

Góry w dolinie

Uczniowie szkoły podstawowej z Pisarzowic k/ Lubania własnymi dłońmi poznają izerskie torfowisko (fot. Katarzyna Męcina, Nad. Świeradów)

Trzy Izerskie Żywioły mają wzięcie od momentu powstania - niemal codziennie Barbara Rymaszewska oprowadza po niezwykłym ogrodzie szkolne wycieczki z regionu. Miejsce odwiedzają także turyści, którzy są zafascynowani bogactwem roślinności izerskich torfowisk. Mogą ją zobaczyć "na żywo", a nie tylko z fotografii i opracowań naukowców i leśników. Wszak izerskie torfowiska są objęte ścisłą ochroną rezerwatową i odwiedzanie ich jest niemożliwe. Wpadająca wartko do torfowiska sztuczna "Izera" to spada w malowniczymi kaskadami, to wije się przez teren całego ogrodu - zupełnie jak prawdziwa...

Kaskada deszczowej wody nawadnia torfowisko tak jak wysoko w Górach Izerskich (fot. A.Lipin)

- W naszych "małych Izerach" żyją także izerskie zwierzęta - żartuje pani Barbara. - Można usłyszeć dzięcioła, cietrzewia, ryczącego w okresie godowym jelenia, a nawet dzika. Ale nie musimy się bać. Nie zaatakuje nas. Odgłosy płyną z ukrytych w kamieniach głośników - dodaje nasza przewodniczka.

Całość "Izerów Trzech Żywiołów" uzupełniają obiekty, które już od kilku lat leśnicy wykorzystują, by przybliżyć las mieszczuchom. Stylowa drewniana wiata czyli "Leśny teatr" czyli jest przeznaczona do aktywnych zajęć na świeżym powietrzu, zabaw ruchowych, a także warsztatów.

Innym, niezwykle nowoczesnym i bardzo cennym z naukowego punktu widzenia elementem projektu jest system stacji meteorologicznych, które Nadleśnictwo Świeradów ustawiło w Górach Izerskich i na Pogórzu Izerskim.

Od ubiegłego roku 10, a od kilku tygodni 11 bardzo nowoczesnych stacji wyposażonych w czujniki warunków atmosferycznych odnotowuje i przekazuje drogą radiową dane meteorologiczne, które posłużą nie tylko leśnikom i naukowcom. Udostępnione poprzez serwis internetowy będą doskonałą pomocą w planowaniu wycieczki w góry dla turystów.

System informacji meteorologicznej Nadleśnictwa Świeradów - pierwszy tak nowoczesny i kompleksowy system w polskich górach

System wciąż jest doskonalony i rozwijany ale już teraz dzięki niemu wiadomo, że na Izerskiej Łące praktycznie nie ma klimatycznego lata, a w lipcu i sierpniu temperatury niejednokrotnie spadały poniżej zera stopni Celsjusza.

"Izery Trzech Żywiołów" powstały aby można było z bliska poznać, wręcz dotknąć tego co tworzy Góry Izerskie: powietrze - dawniej toksyczne, teraz czyste, ziemia - brunatna od tłustego torfu oraz woda, której jest tutaj wyjątkowo dużo. Razem tworzą niezwykłą mozaikę bogatego ekosystemu. Zagrozić mu może tylko jeden żywioł. I wcale nie jest nim czwarty żywioł - ogień. Tym żywiołem jest człowiek. Lecz jeśli pozna w Nadleśnictwie Świeradów trzy izerskie żywioły, oswoi się z nimi, zaprzyjaźni - z pewnością zechce zachować Góry Izerskie w naturalnym stanie.

Otworzyli toporkami

Ośrodek edukacyjny "Izery Trzech Żywiołów" uroczyście otwarto 5 października 2012 r. W obecności wielu znakomitych gości - posłowie, przedstawiciele władz regionalnych, wysocy rangą leśnicy, przedstawiciele samorządów i służb państwowych oraz reprezentanci wielu instytucji i organizacji współpracujących na co dzień z Lasami Państwowymi oraz Nadleśnictwem Świeradów - w obiektywach kamer, fotoaparatów i w towarzystwie mikrofonów radiowych, oficjalnego przecięcia wstęgi-girlandy świerkowej, dokonali: wicewojewoda dolnośląska - Ewa Mańkowska, posłanki Marzena Machałek i Zofia Czernow oraz zastępca dyrektora generalnego Lasów Państwowych ds. Ekonomicznych - Marcin Polak. Jako, że wszystko rozgrywało się przed Chatą Drwala - przecięcia dokonano siekierkami.

Poleciały wióry i wszyscy zostaliśmy zaproszeni na niezwykle podniosłą część programu - uhonorowanie zasłużonych leśników wyróżnieniami i odznaczeniami państwowymi. Po obejrzeniu ciekawych prezentacji i wysłuchaniu wielu interesujących informacji na temat przedsięwzięć Leśnego Kompleksu Promocyjnego "Sudety Zachodnie" gospodarze zgotowali nam ciekawą niespodziankę. Podzieleni na grupy, symbolizowane przez izerskie zwierzaki, leśnicy przygarnęli nas pod parasole i oprowadzili po całej ścieżce edukacyjnej. Poczuliśmy się tak, jak uczestnicy przyjeżdżających zwiedzać "Izery Trzech Żywioły" wycieczek.

Całość tego bardzo miłego dnia dopełniły: przepyszny poczęstunek, przejażdżka koleją gondolową Ski&Sun oraz obiad w restauracji Smak Baca na Stogu Izerskim.

Polecamy pełną relację wraz z fotografiami w serwisie Lasów Państwowych oraz w serwisie LKP "Sudety Zachodnie".

Izery Trzech Żywiołów